Blogs

Feuilleton: De ontsporing van het leven

Met The Derailment of the Usual heeft Paul Devens een tentoonstelling ingericht die ons uitdaagt onze omgeving te bevragen terwijl geluiden onze gedachten ontsporen.

Geluid roept om interpretatie. Paul Devens (Maastricht, 1965) stelt graag confronterende vragen over de wijze waarop onze samenleving, met haar alom aanwezige technologie, die interpretatie kleurt. Hoewel geluid de boventoon voert, is de tentoonstelling, waarin ook werken te zien zijn van Lis Rhodes en Heba Y. Amin, met bewegende elementen, installaties en video ook in visueel opzicht een ervaring.

In The Derailment of the Usual in het Bonnefanten in Maastricht onderzoekt Devens de rol van geluid in de surveillance-samenleving: de controlestaat waarin onze gangen voortdurend worden geregistreerd door camera’s. Zijn werk roept ook vragen op over de fysieke sensatie die een auditieve ervaring teweegbrengt. Geluid kan ons maken en breken. In gevangenissen wordt heavy metal ingezet als marteling, terwijl liftmuziek juist rust en veiligheid wil suggereren.

Heba Y. Amin, Project Speak2Tweet (2011). Foto: Fred Dott

Devens’ speelterrein is zo oud als Metusalem, of misschien moeten we zeggen: als Pythagoras, die in de zesde eeuw voor Christus onderzoek deed naar snaarlengte en geluid, naar de overeenkomst tussen de harmonische samenklank in muziek en architectuur. Het is die eeuwenoude relatie tussen ruimte en geluid, het moment waarop klank en beeld elkaar raken, die Devens fascineert, van de Barokke kathedralen waarin het Gods woord eeuwig leek te galmen tot de geluidseffecten in hedendaagse genres als house en techno.

The Derailment of the Usual opent met een aluminium maquette van de Cité Ouvrière van de Maastrichtse industrieel Petrus Regout uit de negentiende eeuw. Vier compartimenten uit dit zogenaamde mensenpakhuis, waarin arbeiders naar huidige maatstaven schandelijk werden gehuisvest, worden mechanisch uit het gebouw getild. Er zijn geluiden hoorbaar, opgevangen door microfoons zowel buiten als in het museum. Het geluid weerkaatst tegen het metaal dat trilt en nagalm veroorzaakt. Het effect werkt vervreemdend; zien we het verleden en horen we het heden?

Devens speelt met verschillende contexten waarin de geluidservaring een fysiek gevoel teweegbrengt; zijn andere werken raken dezelfde snaar. Soms, zoals in de ruimte waar je 25 composities van Devens kunt beluisteren, verschaffen de harde geluiden zich als inbrekers toegang tot je gehoor. Dan weer sterft het geluid en dooft de vorm. We zijn het spoor bijster en een ervaring rijker.

Paul Devens, The Derailment of the Usual. Van 20.2.2022 t/m 28.8.2022 in het Bonnefanten in Maastricht.

Dit artikel is verschenen in ZOUT Magazine

Meer artikelen