Op afstand, maar allerminst afstandelijk. Toegankelijk en flexibel. Individueel met toch een sterke community, de wil tot samenwerking en een open karakter. Het zijn deze kenschetsende woorden die veelvuldig vallen wanneer we Nicole Ummelen spreken tijdens haar wittebroodsweken als voorzitter van het College van bestuur. ‘We zijn jong en ambitieus. Samen met andere universiteiten, het ministerie van Onderwijs en regionale partners willen we een complementaire rol spelen in het aanpakken van maatschappelijke uitdagingen. Samen is het sleutelwoord.’
Nicole Ummelen (1968) wekt meteen de indruk zich op haar gemak te voelen in haar nieuwe rol. Gepokt en gemazeld in de academische wereld staat ze nu aan het stuur van een universiteit . Het academische levenspad bracht haar langs verschillende haltes waar ze technische communicatie studeerde, promoveerde, lesgaf, onderzoek deed, een netwerk bouwde en bestuurlijke knowhow opdeed.
Opgegroeid in Zuid-Limburg had Nicole Ummelen niet kunnen bevroeden dat een universitaire loopbaan in het verschiet lag. Tijdens haar jeugd had ze een breed interesseveld. Ze was in journalistiek geïnteresseerd en hield van muziek. ‘Op mijn middelbare school maakte ik zelf tijdschriften. Ik las graag en was vrijwilliger in de bibliotheek. Nog steeds lees ik met veel plezier. Het is eigenlijk best grappig dat ik aan de universiteit verslingerd raakte toen ik in Utrecht voor journalistiek werd uitgeloot. Zo heb ik geleerd dat je soms via andere wegen je ware doel op het spoor komt. Er is in mijn afgelegd traject zeker een overeenkomst te zien met veel van de studenten aan de Open Universiteit. Die zijn ook in de regel niet direct van A naar B gegaan, maar hebben vaak al een bepaalde carrière achter zich. Het feit dat ieder mens zijn potentieel op een toegankelijke en hoogwaardige manier kan benutten vind ik een inspirerend uitgangspunt.’
De laatste elf jaar was ze als vice-voorzitter en daarvoor als universiteitssecretaris aan de TU/e verbonden die in die periode qua omvang verdubbelde. Haar benoeming tot voorzitter van het College van bestuur van de Open Universiteit lijkt welhaast een uitgestippelde loopbaan waarin alle opgedane ervaring en kennis samenvloeien. ‘Zo zie ik het ook wel’, zegt ze ernaar gevraagd met een brede glimlach. ‘Echter, je kunt een carrière nooit volledig uitkienen, soms overkomt je een unieke mogelijkheid. Zo is het in mijn geval gegaan. Feit is dat de kiem van mijn huidige werk in het verleden is gelegd. Het voelt alsof ik op het juiste moment hier terecht ben gekomen. Ik heb er erg veel zin in.’
De rode draad van Nicole Ummelens eigen professionele parcours vertoont parallellen met de ontwikkelingsgang van de Open Universiteit sinds haar oprichting in 1984. Toegankelijkheid en innovatie vormen de steunpilaren waarop de Open Universiteit veertig jaar geleden haar missie begon. In haar vakgebied heeft ook Nicole Ummelen met open vizier naar de maatschappij nieuwe vakken in haar interesseveld ontwikkeld.
‘Er is in mijn afgelegd traject zeker een overeenkomst te zien met veel van de studenten aan de Open Universiteit’
‘In mijn optiek is het van belang dat je als onderwijsinstelling gelijke tred houdt met de ontwikkelingen in de samenleving. Als student raakte ik al geboeid door de bestuurlijke kant van de universitaire organisatie. Ik trad toe tot het faculteitsbestuur. Dat was een vormende ervaring. In Tilburg heb ik na mijn studie, buitenlandse stage en promotie aan Universiteit Twente geholpen bij het uitrollen van nieuwe vakgebieden die beter aansloten bij de vraag vanuit de maatschappij. Ook mijn werk bij het ministerie van Onderwijs heeft bijgedragen tot een beter inzicht in de geldstromen naar het academische veld. Het open karakter van de Open Universiteit, waar mensen langs een andere route hun opleidingsbehoefte kunnen vervullen of diploma kunnen halen, spreekt me zeer aan. Bovendien loopt het in de pas met de huidige tijdgeest waarin flexibiliteit, onafhankelijkheid en inclusiviteit een steeds grotere rol spelen.’
Aan energie en ambitie ontbreekt het Nicole Ummelen niet. Ze is iemand met een lange adem, iemand die de tijd neemt om invulling te geven aan haar werk. Iemand ook met een sterke missiedrang. ‘We zijn geen ivoren toren. We staan midden in de maatschappij. En wel in een maatschappij met grote – vaak ook mondiale – uitdagingen. Ik geloof dat onderwijs de sleutel is naar het vinden van duurzame oplossingen. Vraagstukken over klimaat, inclusiviteit, de opkomst van AI en een eerlijke verdeling los je echter niet op vanuit één sector. Daar moet je voor samenwerken. Datzelfde geldt ook voor de vraagstukken waar de regio mee worstelt.’
De nieuwe bestuursvoorzitter vervolgt: ‘Maar ook het hoger onderwijs zal de komende jaren behoorlijk aan de bak moeten om hoge kwaliteit te blijven bieden. De toestroom van studenten is groot. Dat stemt tevreden, maar plaatst de universiteiten ook voor de uitdaging om die studenten optimaal te begeleiden. In deze krappe arbeidsmarkt lukt het niet meer om al het nodige talent op de traditionele manier op te leiden. We zullen meer toe moeten naar een hoger-onderwijsstelsel waarin flexibiliteit centraal staat. Oplossingen bedenken en een omslag maken naar flexibeler opleiden, kan sneller als je de handen in elkaar slaat. Als Open Universiteit kunnen en willen we nóg meer dan nu een cruciale rol spelen, samen de schouders eronder zetten. En ook wij zullen moeten innoveren, bijvoorbeeld met onderwijs op vakgebieden zoals AI of techniek, waar het land om schreeuwt. Dat kunnen wij niet alleen. Nogmaals, het draait om samenwerking. Alleen zo bouw je aan een nieuw, duurzaam en inclusief ecosysteem.’
De eerste kennismakingsrondes met collega-bestuurders, medewerkers én studenten stemmen haar hoopvol voor de toekomst. ‘Ik heb er alle vertrouwen in dat er voldoende kennis, energie en ambitie aanwezig is om ons koers te laten zetten naar een mooie toekomst. Het zijn die eerste gesprekken met studenten geweest die me weer hebben doen inzien dat het van groot belang is om mensen kansen te bieden. Ik heb gemotiveerde studenten gesproken en trotse afgestudeerden die me lieten weten dat de Open Universiteit ook als community op de goede weg is. Iedere student hier is een doorzetter, iemand met pit, energie en daadkracht. En dat is wat onze maatschappij met haar talloze uitdagingen nodig heeft!’
Dit artikel is verschenen in OU Modulair
